NIEUWE PEKELA – Vanmorgen organiseerden de wandelcoaches een wandeling door Nieuwe Pekela. Hieronder het verslag met foto’s gemaakt door Jan Bossen.
Vandaag waren de coaches van WandelenWerkt uitgeweken naar Nieuwe Pekela. Ze hadden sportcentrum “De Spil “uitgekozen als startpunt. Daar stond zoals gebruikelijk om 8.45 uur de koffie met koek weer klaar en konden de wandelaars, die zich vooraf hadden opgegeven, zich melden bij de coaches.
Ook deze ochtend was het weer mogelijk te kiezen uit drie afstanden. Om 9.15 uur vertrok de eerste groep voor een afstand van 10 km. Ze wandelden richting het Pekelder diep, of zoals het vroeger genoemd werd, de Pekel A. Dit waarschijnlijk omdat de rivier de Pekel A een zilte stroom was. Niet zo verwonderlijk als we weten dat vroeger Blijham aan zee lag en Ulsda een eiland was. Vanuit Pekela kon met dus vrij goed en snel het open water naar zee bereiken en uitvaren.
Pekela had een welvarende vloot en deed als haven niet onder voor Amsterdam. Voor wat tonnage betreft dan. Nog eerder heeft de stroom waarschijnlijk de Reider A geheten, op een kaart van 1616/17 wordt deze vermeld als de de Olde Reijder Ae alias de olde Pekel Ae. In 1427 gold de rivier voor het eerst als grens tussen Westerwolde, met Blijham en Bellingwolde , en Reyderland dat later bij Oldamt werd gevoegd. Rond 1600 werd de A gedeeltelijk gekanaliseerd en Clocks nieuwe diep genoemd, naar de vervener Feike Alles Clock. In 1728 is de Pekel A helemaal gekanaliseerd en kreeg de naam Het Pekeder (hoofd)diep. Toen ontstonden er langs het kanaal ook de dorpen Beneden Pekela, Oude Pekela, Nieuwe Pekela en Boven Pekela.
Al wandelend kwamen de wandelaars langs het vroegere kantoorpand van de sigarenfabriek Champ Clark. Deze sigarenfabriek is in 1920 opgericht door Reint Harm Koning en droeg oorspronkelijk de naam “sigarenfabriek Albatros.” Pas na de tweede wereldoorlog veranderde de naam in “Champ Clark/ Lugano. Onder deze namen werden de sigaren ook in de markt gezet. Tijdens het werk was het voor de sigarenmakers de gewoonte te zingen, vaak Christelijke liederen en psalmen. Hieruit is destijds dan ook een mannenkoor ontstaan, wat later het beroemde mannenkoor Albatros is geworden. Een tot in Rusland beroemd mannenkoor dat tot op de dag van vandaag nog steeds bestaat. Wegens terug lopend verkoop is de fabriek in 1970 ter ziele gegaan. Leuk detail, in 1969 was er hier een staking door de vrouwen omdat ze het niet langer namen dat ze minder betaald kregen dan de mannen. Ook loonsverhogingen waren voor vrouwen lager dan voor mannen. Het leuke/bijzondere, dit was de eerste werkonderbreking door vrouwen in Nederland. De leider van deze actie was natuurlijk de bekende Pekeder stakingsleider Fré Meis .
Van hier ging de wandeling ’t Oal Alteveer op. Hier kwam men langs het oude Pekelder zwembad. Zoals op één van de foto’s te zien is zit er nog water in het bad en zijn het bruggetje en de afscheidingspalen nog aanwezig. Via de Eigen Haardstraat ging het weer richting dorp en kwamen we uit bij de kapiteinshuizen. Deze zijn nu ingericht als museum en kunnen bezocht worden. Hoe belangrijk deze destijds waren blijkt wel uit wat eerder is genoemd als Pekela als belangrijke zeevaartplaats. In de vensterbank staan twee leuke porseleinen hondjes. Er gaan verschillende verhalen over het gebruik van deze hondjes, maar zeker is dat het met lichte zeden te maken had.
De wandeling ging aan de overkant verder, richting Veendam. Hier ging het door het park, door de vrije natuur met uitzicht op de plek waar nieuwe zout cavernes worden aangelegd en langs de “Zaandzoegerij“, om zo uiteindelijk weer bij “De Spil “ aan te komen. Daar stond natuurlijk zoals gebruikelijk de soep met brood weer te wachten. Het was een heerlijke wandeling, in een beetje vrieskou, maar zonovergoten. Dank voor de coaches voor deze prachtige ochtend.
Jan Bossen
