OUDE PEKELA – Hieronder leest u de column van Ellen Kruize, met als titel: Geschiedenis van de eerste vrouwelijke gediplomeerde apothekersassistent Nederland.
In de straten van Lemmer, een dorp dat ik nog ken van Rintje Ritsma, een schilderachtig stadje in Friesland, wordt de geschiedenis bewaard van de eerste vrouwelijke gediplomeerde apothekersassistent. We hebben het over Aaltje Visscher (1851), een naam die misschien niet bij velen meteen een belletje doet rinkelen, maar die een buitengewone pionier was in de wereld van de Nederlandse gezondheidszorg. Aaltje Visscher was niet alleen de eerste vrouwelijke apothekersassistente van Nederland, maar ook een inspiratiebron voor velen, die de weg baande voor vrouwen in dit traditioneel door mannen gedomineerde beroep. Ja! Het zal je misschien verbazen, maar het is 30 jaar na het diplomeren van Aaltje Visscher een vrouwenberoep geworden.
Hoe begon het verhaal van de eerste apothekersassistent in Nederland?
Aaltje Visscher werd geboren in een tijd waarin de maatschappelijke verwachtingen voor vrouwen sterk beperkend waren. Ze was de dochter van apotheker Wieger Visscher, die in Lemmer een apothekerspraktijk runde. Toen de Nederlandse wet in 1865 bepaalde dat apothekers een universitaire opleiding moesten volgen, was deze regeling echter alleen van toepassing op mannen. Maar dat hield Aaltje niet tegen. In 1867 werd de wet gewijzigd om vrouwen toe te staan het apothekersassistent examen af te leggen, en Aaltje was pas 17 jaar en greep deze kans met beide handen aan.
Dankzij de inspanningen van haar vader Wieger, die haar persoonlijk opleidde, slaagde Aaltje voor het apothekersassistent examen in Meppel. Ze was de enige vrouw tussen de 18 geslaagden in 1868. Haar prestatie opende de deuren voor vrouwen in de farmaceutische wereld en markeerde het begin van een baanbrekende reis, maar het liep niet meteen storm. Pas later kwamen er meer vrouwelijke apothekersassistenten. En nu lijkt het wel alsof het totaal omgekeerd is.
Over de prestaties van Aaltje werd in respectievelijk het Algemeen Handelsblad en het Pharmaceutisch Weekblad bericht: ‘eene jonge jufvrouw uit Friesland, de dochter van een apotheker… tot de best onderwezene en bekwaamste der geëxamineerden behoorde’ en dat zij ‘met het beste gevolg het examen als leerling-apotheker heeft afgelegd.‘ 10 juli 1868: Staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad.
Eind augustus stond in het Weekblad nog eens: ‘Het examen der vrouwelijke candidaat voldeed in alle onderdeelen zeer goed. Ook in de praktijk gaf zij voldoende bewijzen van kennis, accuratesse en netheid.’
Maar zoals het lot soms wil, werd Aaltje Visscher slechts enkele jaren later, op 20-jarige leeftijd, door tyfus uit ons midden weggenomen.
Een blijvende erfenis
Aaltje’s verhaal is een herinnering aan de moed die nodig is om conventionele grenzen te doorbreken. De eerste vrouwelijke gediplomeerde apothekersassistent van Nederland. Ze was niet alleen de eerste, maar ook een van de weinige vrouwelijke apothekersassistenten in Nederland in haar tijd. Haar nalatenschap leeft voort in de vrouwen die na haar in haar voetsporen traden en de farmaceutische wereld verrijken. Haar grafsteen bij de Ned. Hervormde kerk in Lemmer is een stille getuige van haar bijdrage aan de medische geschiedenis.
Aaltje Visscher’s verhaal herinnert ons eraan dat, ongeacht de uitdagingen en obstakels, vastberadenheid en passie de weg kunnen effenen voor verandering.
Op 2 november 2023 tijdens de Farmaceutisch Historische Dag heb ik nog meer geleerd over het leven van Nederlands eerste gediplomeerde vrouwelijke apothekersassistent vanuit de presentatie van Mini Baron.
Wat vond jij van dit verhaal? Ken je meer van dit soort verhalen? Ik hoor het graag. Weet jij wie de eerste gediplomeerde doktersassistent was? Was het een man of een vrouw? Laat het me weten via contact of in een reactie.
Ellen Kruize