VEENDAM – Het is op 15 december exact 85 jaar geleden dat de stichting Veenkoloniaal Museum in Veendam werd opgericht. Het museum kwam voort uit de ‘Vereniging voor Veenkoloniale Oudheidkunde’. Onder het motto ‘wie jarig is trakteert’ viert het Veendammer museum zijn verjaardag met een fikse korting op de entreeprijs.
De basis van het museum is in 1911 gelegd door burgemeester Jhr. Mr. E.A. Van Beresteyn. Hij begon met het verzamelen van voorwerpen die van belang zouden kunnen zijn voor de geschiedenis van de Veenkoloniën. Zijn opvolgers bleven verzamelen en zo groeide de collectie in het gemeentehuis.
Burgemeester De Zee besloot in 1939 om samen met onder anderen Geert Hendrik Streurman, docent Duits en medeoprichter van kunstkring De Ploeg, om de Vereeniging voor Veenkoloniale Oudheidkunde om te zetten in een stichting. In 1941 organiseerde het Veenkoloniaal Museum de eerste kunsttentoonstelling met werken van de uit Putten afkomstige Dorus Roovers. Omdat de Duitsers en de ‘Kulturkammer’ dit zagen als Entartete Kunst (een term die in nazi-Duitsland werd gebruikt voor kunst die niet aan de eisen van het regime voldeed) besloot het museum om uit principe in 1942 de deuren te sluiten voor het publiek. Het Veenkoloniaal Museum is één van de weinige musea in Nederland die dit principiële besluit nam. Het buiten sluiten van de Joodse bevolking in de regio was één van de redenen. Musea horen er te zijn voor iedereen.
In 1947 heropende het museum. De gemeente Nieuwe Pekela was de eerste gemeente die het belang van een Veenkoloniaal Museum inzag en subsidieerde vanaf 1947 de stichting. De gemeenten Wildervank, Veendam, Muntendam en Sappemeer volgden. Vanwege geldgebrek en desinteresse in cultuur bij diverse gemeenten veranderde het museum na de dood van Geert Hendrik Streurman in de jaren zeventig in een slaperige oudheidskamer. Totdat enkele jonge enthousiastelingen, zoals Harm van der Veen, Henk Plenter, Stef Nieborg, Aalje Tiktak en Derk Heikens, de draad weer oppakken en mooie tentoonstellingen organiseerden. Zoals ‘Mit Bode Mit’, ‘Zes maal Mei’ en ‘Uut stro zet’.
Er kwam weer leven in het museum. Er werden congressen, lezingen en reizen georganiseerd, een traditie die men tot vandaag voortzet. Ook de collectie begon te groeien en uiteindelijk kon men onderdak vinden in de voormalige RHBS van Veendam. Sindsdien organiseert het museum in dit gebouw op zaal weer diverse tentoonstellingen, waaronder vele kunstexposities. In de huidige tentoonstelling Schitteren scherven maakt men kennis met realisten zoals Henk Helmantel. Cornelis le Mair, Dirk Bal, Ben Hekert, Annelies Jonkhart en Gyula Somos. Ook buiten het museum is men actief met lezingen, maar ook twee museumobjecten zijn buiten het museum te vinden. Een uit 1928 daterende Chevrolet vrachtauto van expeditiebedrijf Jonker en de uit 1894 daterende spitse praam Familietrouw, ooit bevaren door de families Drost, Witvoet, Muskee en Schonewille.
Tekst en foto’s: Peter Panneman
