BLIJHAM – Vanmiddag is in de protestantse kerk van Blijham de historische preekstoel officieel in gebruik genomen.
De voormalig Hervormde Kerk aan het Oosteinde dateert uit 1783. Wat er ontbrak was een preekstoel uit die tijd. Naast het feit dat zulke historische kansels zelden worden aangeboden, zijn ze meestal ook nog erg duur. Blij was het kerkbestuur dan ook toen ze via historicus Jochem Abbes in contact kwamen met het kerkbestuur van de Lutherse kerk in Enkhuizen. Deze kerk was aan een particulier verkocht. Hij wou er gaan wonen en werken, maar had geen belang bij de preekstoel en het orgel in de kerk.
In de zomer van 2017 ging een aantal leden van het toenmalig kerkbestuur naar Enkhuizen om de preekstoel te bekijken. Al snel waren ze het over eens: de preekstoel uit 1735, in régence stijl, gemaakt van palissanderhout en gebouwd door Pieter de Nicolo, een Enkhuizer schrijnwerker, moest een mooie plek krijgen in de kerk van Blijham. Maar dat ging niet zonder slag of stoot. Het toenmalig kerkbestuur van de kerk in Enkhuizen, de gemeente Enkhuizen, Oud Enkhuizen, Rijksdienst Cultureel Erfgoed en de protestantse gemeente Blijham moesten hun goedkeuring geven. De laatsten stemden in op voorwaarde dat de huidige preekstoel uit de zestiger jaren behouden bleef.
In 2022 was de zaak dan eindelijk rond en kon het kerkbestuur van Blijham de preekstoel voor het symbolische bedrag van één euro aankopen. Op 22 augustus van dat jaar gingen leden van het kerkbestuur en werknemers van Bouwbedrijf W.H. Blokzijl naar Enkhuizen om de preekstoel te demonteren. Dit was een hele klus! Vanmiddag werden de aanwezigen middels een power point demonstratie meegenomen in dit proces.
Voor de restauratie werden Provincie Groningen, diverse fondsen en instanties aangeschreven. Dankzij hun steun kon de preekstoel door Bouwbedrijf Blokzijl weer prachtig worden opgeknapt. De preekstoel bestaat uit een zeshoekige kuip. In de panelen zijn in reliëf een aantal voorstellingen uitgesneden. Ook het klankbord is prachtig versierd en de flauw gebogen trap is versierd met rijk in Lodewijk XIV stijl gesneden spijlen aan de leuning. De preekstoel vertoonde diepe scheuren, maar deze zijn weer netjes opgevuld en bijgewerkt.
Op 16 januari van dit jaar is men begonnen de preekstoel in de protestantse kerk op te bouwen. Vandaag was de officiële ingebruikneming.
De middag werd geopend door kerkrentmeester de heer D.J. van der Wal. Hij betreurt het dat twee mensen: de heren Jacob Baas en Kris Koch, niet aanwezig konden zijn. Beide hebben zich ten volste ingezet om de preekstoel naar Blijham te krijgen, maar zijn helaas in de afgelopen periode overleden. Ze werden vanmiddag met een moment van stilte herdacht.
Na de heer van der Wal nam historicus Jochem Abbes het woord. Hij nam de aanwezigen onder anderen mee in de vele symbolische afbeeldingen die op de preekstoel zijn aangebracht. Zo valt de grote witte zwaan bovenop de preekstoel op. Het is een van de herkenningstekens van het Luthers geloof. Het gebruik van de zwaan als symbool vindt zijn oorsprong in een oude legende die verbonden is aan de Tjechische hervormer Johannes Hus, die aan het begin van de 15e eeuw de wantoestanden binnen de RK kerk aan de kaak stelde. De kerkelijke autoriteiten namen hem gevangen en veroordeelden hem tot de brandstapel. In afwachting van de voltrekking van het vonnis schreef hij: “Jullie zullen nu een gans braden (“hus” is het Boheemse woord voor gans) maar over 100 jaar zullen jullie een zwaan horen zingen, die gij wel moet verdragen, en daar zal het ook bij blijven, zo God het wil”. Later herinnerde men zich deze woorden van Hus en meende dat het sloeg op Maarten Luther. Zo werd de zwaan het symbool van Luther en de Lutherse kerk.
De middag werd door mevrouw G.M. van der Haar-Witter, voorzitter kerkenraad a.i., afgesloten. Zij bedankte iedereen die heeft meegeholpen aan de aanschaf, restauratie en plaatsing van de preekstoel, die dankzij hun inspanningen en doorzettingsvermogen een prominente plek in de kerk heeft gekregen!
Bourtange
De hervormde gemeente van Bourtange kreeg het orgel uit de voormalige Lutherse kerk in Enkhuizen geschonken. Het orgel stamt uit 1782 en is gebouwd door Gideon Thomaz Bätz. De hervormde gemeente bevindt zich nu in de fase dat ze de financiering voor de herplaatsing en restauratie proberen rond te krijgen. De monumentale delen zijn subsidiabel, maar voor met name het binnenwerk zijn ze aangewezen op fondsenwerving en vrijwillige bijdragen. Hoewel de hervormde gemeente jarenlang heeft gespaard (orgelfonds) voor een pijporgel, is het beschikbare budget ontoereikend voor de totale realisatie van het project. Toch hoopt men de historische vestingkerk van Bourtange voor het eerst in haar geschiedenis van een fraai pijporgel te kunnen voorzien.
Foto’s: Jan Glazenburg
