OOSTERWIJTWERD – Wat als je opgroeit als een joodse jongen in de oorlogstijd waarbij elke dag onzeker is? René de Vries (92) uit Oosterwijtwerd, overlevende van de Holocausten vertelt zijn unieke verhaal in Bert op de Kovvie over vrijheid, geloof en de waarde van loslaten. “Loslaten is geen verlies, het is ruimte maken voor rust.”
Overleven in tragedie
De 92-jarige René groeide op als Joodse jongen in Groningen, in een tijd waarin de wereld om hem heen steeds een gevaarlijker en kleiner werd. In 1942 werd zijn vader opgepakt en nooit meer teruggezien. Kort daarna moest René met zijn moeder onderduiken. “Het was elke dag afwachten of je ontdekt werd. Je leeft in een constante fuik,” vertelt hij. De angst zat in alles: in het kraken van een vloerplank, in het fluisteren van stemmen buiten. Overleven voor hem betekende slim zijn, stil zijn en soms ook dingen doen die je als kind niet zou moeten leren, zoals stelen om te eten. “Ik stal uit auto’s, ik brak in huizen die gesloten waren en waar dingen te vinden waren. In de oorlog mocht je stelen om in leven te blijven.” verklaarde hij.
Na de oorlog begon het leven opnieuw, maar met lege handen. De familie had niets meer, behalve schulden en herinneringen en minimaal bezit. Toch vond René een manier om door te gaan. Hij leerde niet alleen overleven, maar ook leven. Stap voor stap, met een stille kracht die hem nooit meer verliet. Door de opvoeding en ervaringen in de oorlog vormde zijn karakter: alert, onafhankelijk en met een sterk rechtvaardigheidsgevoel. “Wat je als kind meemaakt, vergeet je nooit. Maar ik heb altijd geprobeerd dat wat ik overleefde, ook betekenis te geven,” vertelt hij.
Ware vrijheid
Na de oorlog koos rené voor rustig vaarwater eerst als stuurman, later vond hij zijn roeping op het droge, als fysiotherapeut. Vijfentwintig jaar lang hielp hij anderen weer in beweging te komen, terwijl hij zelf leerde omgaan met de stiltes van het verleden. Ook toen het leven hem opnieuw testte, met de diagnose non-Hodgkin, bleef hij zoeken naar licht. René heeft zijn leven lang gezocht naar het goddelijke en laat zich inspireren door de Thora, de Tien Geboden en filosofen zoals Spinoza. “Het gaat niet om het einddoel, maar om de weg naar God,” zegt hij. Die weg is een zoektocht vol vragen, bewust leven en aandacht voor medemensen.
Vandaag straalt hij vooral rust en dankbaarheid uit. “Vrijheid betekent voor mij loslaten,” zegt hij met een glimlach. “Echt vrij ben je pas als je niets meer verschuldigd bent ook niet aan je kinderen.” Zijn afscheid heeft hij al genomen, zonder verdriet maar met vrede. Hij leeft niet meer vanuit wat was, maar in wat is. Geluk zit in de dagelijkse vertragende dingen, het ritueel van koffie in de ochtendzon, de woorden die nog uit zijn pen vloeien, het verzorgen van zijn planten. In die eenvoud heeft René gevonden wat hij altijd zocht; vrijheid, in haar meest stille vorm.
Bert op de Kovvie is een videopodcast-serie waarin Bert door het Groningerland reist op zoek naar het geloof in Groningen. Onder het genot van ’n bakkie Kovvie delen Grunnegers hun verhalen en inzichten.
