DROUWEN – Op vrijdagochtend 1 oktober a.s. worden er op twee adressen in Drouwen zeven ‘Stolpersteine’ gelegd. Hiermee wil het plaatselijk comité ’75 Jaar Bevrijding Drouwen, Bronneger en Bronnegerveen’ de plaatselijke Joodse slachtoffers van het nationaal-socialisme tijdens de Tweede Wereldoorlog herdenken.
Activiteiten ’75 jaar bevrijding’ door Corona overschaduwd
In december 2019 begonnen de voorbereidingen en in april 2020 zouden in het kader van ’75 jaar bevrijding’ de stenen worden geplaatst. De plechtigheid kan nu alsnog, met inachtneming van de huidige corona-maatregelen, plaatsvinden. Het wordt een sobere bijeenkomst waarvoor o.a. een handjevol ooggetuigen en geïnteresseerden zijn uitgenodigd.
Op 2 oktober 2021 is het precies 79 jaar geleden dat de Joodse inwoners van
Drouwen via Westerbork naar de concentratiekampen werden gedeporteerd. De datum is geen toeval want het is ‘sjabbat’, de wekelijkse rustdag in het jodendom en veel mensen zijn thuis. Vooral in de nacht van 2 op 3 oktober 1942 is het een drukke nacht voor de nazi’s en hun handlangers. Overal in Nederland worden razzia’s gehouden om Joden op te pakken. In sommige gevallen melden de joden zich ‘vrijwillig’ op één van de regionale verzamelplaatsen. In onze regio was dat het Hotel Bieze in Borger. Een aantal dagen later worden onze Joodse plaatsgenoten via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd.
Op 1 oktober wil het plaatselijke comité alsnog de omgekomenen, dankzij de Stolpersteine, weer een plek geven in de dorpsgemeenschap. Want een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is. De kleine messing monumentjes worden geplaatst op de plekken waar de laatste (vrij gekozen) woning van de slachtoffers staat of heeft gestaan; Hoofdstraat 21 en Alinghoek 13 in Drouwen. Het initiatief wordt mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage uit het ‘Dorpsbudget’.
Geschiedenis Joodse gemeenschap
De kleine Joodse gemeenschap van Borger e.o. heeft gedurende een korte
periode (1887-1925) de beschikking gehad over een eigen synagoge. Voor die tijd gebruikte men een kleine huissynagoge in Drouwen. Die was in 1804 in een woonhuis aan de Alinghoek gesticht en deze huissynagoge heeft tot 1846 dienstgedaan.
Na de opheffing van de plaatselijke Joodse gemeente maakten de Joden uit
Drouwen en Borger deel uit van Joodse gemeente van Assen. In 1930 woonden er zo’n 40 Joden in deze regio. In de Tweede Wereldoorlog zijn alle Joden, de gezinnen Cohen en Nijveen uit Drouwen en de gezinnen Dalsheim en Stern uit Borger, via Westerbork naar Auschwitz en Sobibór gedeporteerd en daar vermoord.
Het gezin Cohen van de Hoofdstraat 21 in Drouwen, bestaande uit moeder
Naatje (56) en haar dochters Koosje (22), Diena (16) en kleindochter Rachel (3), sterft in de gaskamers van Auschwitz op 19 oktober 1942. Vader Benjamin Mozes Cohen (68) wacht op 22 oktober hetzelfde lot. De andere Joodse familie Nijveen mag in eerste instantie in Drouwen blijven. De gezondheid van Simon Jonas Nijveen, hij is zwaar hartpatiënt, is dermate zwak dat hij samen met dochter Rosa, dankzij een doktersverklaring, zich niet in Borger hoeft te melden. Begin 1943 vertrekken ze alsnog – vrijwillig – en op eigen gelegenheid naar Westerbork, vanwaar ze naar Sobibór op transport worden gesteld. Hier worden Simon Jonas (84) en Rosa (51) op 23 april 1943 vermoord.
Plaatsing eerste Stolpersteine illegaal
De bedenker van de Stolpersteine is de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Hij had de stenen graag persoonlijk in Drouwen willen plaatsen maar de huidige coronapandemie maakt dat onmogelijk. ‘Stolperstein’ betekent letterlijk ‘struikelsteen’, maar staat ook voor ‘steen van de confrontatie’. Ze zijn bedoeld om de voorbijganger figuurlijk te laten struikelen en aan te zetten tot nadenken. De stenen zijn van beton. Op de kop van 10 x 10 cm zit een messing plaatje, waarin de naam, geboortedatum, deportatiedatum, plaats en datum van het overlijden zijn gestanst.
De stenen werden lange tijd alle door Demnig zelf met de hand gemaakt en
geplaatst. Genoodzaakt door de stormachtige ontwikkeling van het project, laat hij zich sinds 2005 ondersteunen door de bevriende beeldhouwer Michael Friedrichs-Friedländer, die de stenen maakt. Vanaf juni van dit jaar worden ook in Amsterdam Stolpersteine gemaakt. Er was in deze stad een lange wachtlijst ontstaan voor plaatsing. Om dit te bespoedigen worden de stenen niet meer alleen in Duitsland, maar nu ook in bij het Goethe-Institut in Amsterdam geproduceerd.
Op 16 december 1992, de vijftigste verjaardag van het bevel van Heinrich
Himmler tot deportatie van duizend Roma en Sinti, plaatste Demnig voor het stadhuis van zijn woonplaats Keulen een steen met daarop een messing plaatje met de eerste regels van dit bevel. Een paar jaar later, op 4 januari 1995, worden zonder toestemming van de plaatselijke autoriteiten in Keulen de eerste Stolpersteine door Demnig illegaal geplaatst. Inmiddels zijn er in heel Europa meer dan 75.000 te vinden in steeds meer verschillende landen. Op dit moment is er zelfs sprake van een wachtlijst.
De plaatsing van de Stolpersteine op vrijdag 1 oktober 2021 in Drouwen is
openbaar en start om 10.30 uur aan de Hoofdstraat 21. Namens de gemeente Borger-Odoorn zal Wethouder Albert Trip (o.a. Cultuur en erfgoed) de officiële onthulling verrichten. Publiek, jong en oud, wordt hierbij van harte uitgenodigd. Wel wordt iedereen verzocht de geldende corona regels in acht te nemen.
Volg het laatste nieuws rond dit evenement op de speciale pagina op Facebook: ‘bevrijding drouwen 2020’.
Ingezonden
