NOORD-NEDERLAND – Het effect van de coronatijd op de samenleving, en daarmee dus ook op het politiewerk, is terug te zien in de geweldscijfers van de politie. Het aantal incidenten waarbij geweld gebruikt werd in eenheid Noord-Nederland, kwam in 2021 op 1.363. Dat zijn 165 incidenten met geweld meer dan in het jaar daarvoor. Ook het aantal geweldsaanwendingen (2.127) is toegenomen. Dat zijn er 211 meer dan vorig jaar.
Joop de Schepper, hoofd Operatiën eenheid Noord-Nederland: “De cijfers laten zien dat we in ruim 99% van de situaties waarin we ter plaatse gaan, geen geweld hoeven te gebruiken. Het gesprek is dus veruit ons belangrijkste middel. Dat vind ik een mooie constatering. We zagen het afgelopen jaar wel dat de lontjes van mensen in coronatijd wat korter zijn geworden. Groepen mensen zochten soms de confrontatie met elkaar, maar ook met ons. Bij contacten met burgers die normaal gesproken rustig verlopen, kwam regelmatig onderliggende irritatie naar boven. Praten is meestal de beste manier om te voorkomen dat geweld moet worden ingezet. Als praten niet het gewenste effect heeft, mag de politie fysiek geweld gebruiken of geweldsmiddelen inzetten. Dat doen we niet zomaar. Agenten zijn opgeleid, getraind en getoetst, zodat zij weten welk geweldsmiddel zij onder welke voorwaarden of omstandigheden mogen inzetten.”
Context totaal incidenten
De politie plaatste dit jaar de geweldcijfers in de context van het totaal aantal incidenten waar de politie naartoe ging. In totaal gebeurde dat in de eenheid Noord-Nederland 329.822 keer, waarin bij 0,41% van al die incidenten (1.363) geweld is gebruikt door de politie. Soms werd dat gedaan door meerdere collega’s bij hetzelfde incident, wat terug te zien in het aantal geweldsaanwendingen van 2.127. Dat aantal ligt dus hoger dan het aantal incidenten omdat er bij één incident soms meerdere agenten betrokken zijn die hun geweldsinzet allemaal persoonlijk melden en registreren.
Tabel 1: overzicht totaal aantal incidenten met geweld, betrokken collega’s, geweldsaanwendingen, en middelen
| Eenheid | Incidenten | Betrokken collega’s | gewelds- aanwendingen | Middelen |
| Amsterdam | 2268 | 1349 | 3799 | 4478 |
| Den Haag | 2911 | 1531 | 4574 | 5282 |
| Limburg | 1025 | 651 | 1777 | 2159 |
| Midden-Nederland | 1530 | 1051 | 2531 | 2968 |
| Noord-Holland | 1122 | 742 | 1765 | 2038 |
| Noord-Nederland | 1363 | 846 | 2127 | 2512 |
| Oost-Brabant | 1575 | 850 | 2831 | 3339 |
| Oost-Nederland | 2520 | 1649 | 4149 | 4956 |
| Rotterdam | 1574 | 1215 | 2998 | 3585 |
| Zeeland-West-Brabant | 1072 | 731 | 1791 | 2180 |
| Landelijke Eenheid | 1497 | 289 | 1682 | 2363 |
| Ondersteunende Dienst Politieacademie | 3 | 3 | 3 | 3 |
| Politiedienstencentrum | 17 | 16 | 19 | 19 |
| Totaal | 18.477 | 10.922 | 30.046 | 35.882 |
Tabel 2: ontwikkeling totaal aantal incidenten met geweld over 2019-2021
| Eenheid | 2019 | 2020 | 2021 |
| Amsterdam | 2098 | 2241 | 2268 |
| Den Haag | 2187 | 2500 | 2911 |
| Limburg | 777 | 869 | 1025 |
| Midden-Nederland | 1441 | 1494 | 1530 |
| Noord-Holland | 1031 | 997 | 1122 |
| Noord-Nederland | 916 | 1198 | 1363 |
| Oost-Brabant | 1448 | 1630 | 1575 |
| Oost-Nederland | 1920 | 2201 | 2520 |
| Rotterdam | 1718 | 1759 | 1574 |
| Zeeland-West-Brabant | 901 | 1076 | 1072 |
| Landelijke Eenheid | 216 | 322 | 1497 |
| Ondersteunende Dienst Politieacademie | 1 | 3 | 3 |
| Politiedienstencentrum | 13 | 17 | |
| Staf Korpsleiding | 1 | ||
| Totaal | 14.654 | 16.304 | 18.477 |
Geweldsmiddelen
Om beter zicht te krijgen in de aard van het gebruikte geweld, is ook ieder geweldsmiddel apart geregistreerd. De cijfers in de onderstaande tabel tonen de totaalcijfers van alle eenheden bij elkaar. De cijfers zijn niet uitgesplitst per eenheid beschikbaar.
In totaal zijn vorig jaar 35.882 zogenaamde geweldsmiddelen gebruikt, waarvan het merendeel (55%) in de categorie ‘fysiek geweld (zonder geweldsmiddelen)’. Daarna volgt de categorie ‘Anders’ met 5.472 registraties. In 70% hiervan betreft het geweld tegen goederen. Het vuurwapen – met name het richten en gericht houden – is 2.861 keer geregistreerd (8% op het totaal). 78 keer zagen collega’s zich genoodzaakt om daadwerkelijk gericht te schieten.
Opvallend is verder de stijging van de lange wapenstok, waterwerper en traangas en meer inzetten van de bereden politie. Deze stijgingen zijn eenvoudig te verklaren door de vele demonstraties waarbij de politie afgelopen jaar op moest treden. Cijfers van inzet van het stroomstootwapen zijn beperkt tot de enkele eenheden waar men in 2021 het geweldsmiddel al had in het kader van de pilotfase. Met ingang van 2022 is het stroomstootwapen pas breder uitgerold in de operatie, waaronder in de eenheid Noord-Nederland.
Tabel 3: overzicht ingezette middelen naar aantal en percentage van het totaal
| Middel | Aantal | Relatief |
| Fysiek geweld (zonder geweldsmiddelen) | 19.669 | 55% |
| Anders (waarvan 70% geweld tegen goederen bedoeld) | 5472 | 15% |
| Vuurwapen | 2861 | 8% |
| – Richten/gericht houden | 2264 | |
| – Waarschuwingsschot | 165 | |
| – Gericht geschoten | 78 | |
| – Ongewild schot | 3 | |
| Pepperspray | 1568 | 4% |
| Handboeien (als geweldsmiddel gebruikt) | 1204 | 3% |
| Ter hand nemen vuurwapen | 1142 | 3% |
| Uitschuifbare wapenstok | 1000 | 3% |
| Korte wapenstok | 774 | 2% |
| Spuugmasker | 710 | 2% |
| Lange wapenstok | 528 | 1% |
| Schild | 287 | 1% |
| Dienstvoertuig | 264 | 1% |
| Diensthond | 200 | 1% |
| Stroomstootwapen (pijltjes afgevuurd) | 131 | 0% |
| Inzet beredenen | 36 | 0% |
| Waterwerper | 11 | 0% |
| Stroomstootwapen (schokmodus) | 9 | 0% |
| Elektrische wapenstok | 6 | 0% |
| Bean bag | 5 | 0% |
| CS-traangas | 5 | 0% |
| Totaal | 35.882 | 100% |
Beoordeling en leren van geweld
Met ingang van 2019 is in alle eenheden een Commissie Geweldsaanwending ingesteld. Deze commissie toetst het toegepaste geweld wanneer het vuurwapen is gebruikt (gericht of geschoten), als gevolg van het toegepaste geweld meer dan licht letsel is ontstaan of als het opmaken van een geweldsregistratie naar het oordeel van de hulpofficier van justitie noodzakelijk is. Deze commissie brengt advies uit aan de politiechef. Wanneer het geweldgebruik als niet professioneel wordt gekwalificeerd, kunnen eventueel tucht- of zelfs strafrechtelijke maatregelen volgen.
Joop de Schepper: “De samenleving moet er op kunnen vertrouwen dat we geweld professioneel inzetten en dat wij verantwoord omgaan met de geweldbevoegdheid die we hebben. We kijken kritisch naar ons eigen optreden. In verreweg de meeste gevallen gaan collega’s professioneel om met hun geweldsbevoegdheid. Waar dat niet goed ging, nemen we gepaste maatregelen.”
Stelselherziening
Het geweldsmonopolie is belegd bij de overheid. Op grond daarvan heeft de politie de bevoegdheid om geweld te gebruiken. Daar hoort bij dat de politie zorgvuldig en proportioneel met deze bevoegdheid omgaat en transparant is als het gaat om de verantwoording van geweldgebruik. Sinds 2019 heeft de politie een landelijke eenduidige manier van melden, registreren en beoordelen van door de politie toegepast geweld. Ook de nazorg, juridische bijstand en het leertraject voor politieambtenaren en de politieorganisatie als geheel is verbeterd. Vanaf 1 juli gaat de gewijzigde ambtsinstructie in werking en wordt een nieuw delict toegevoegd aan het Wetboek van Strafrecht, dat meer recht doet aan de bijzondere positie van politieambtenaren.
Bron: Politie.nl
